جنگ خلیج فارس : آغازِ حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه

Video Description

در سال 1990، کشورهای بلوک شرق داشتند به یک فروپاشی بزرگ نزدیک میشدند و کشورهای غربی کم‌کم داشتند خودشون رو برای پیروزی بزرگ در جنگ سرد آماده میکردند. اما در بامداد دوم آگوست 1990، خبر عجیبی از خاورمیانه به گوش جهان رسید. ارتش عراق به رهبری صدام حسین، به کویت حمله کرد. اما چرا صدام به یکباره به کویت حمله کرد؟ چرا عراقی که تازه از یک جنگ طولانی 8 ساله رها شده بود، جنگ جدیدی رو آغاز کرد و چی شد که این جنگ، پای بزرگترین ارتش های جهان رو به خاورمیانه باز کرد؟ ـــــــــــــــــــــــــ آدرس شبکه های اجتماعی: Instagram: Https://www.instagram.com/deep.podcast Telegram Channel: Https://www.telegram.me/deeppodcast ــــــــــــــــــــــــــ 00:00 مقدمه 01:17 عراق و کویت 06:45 آمریکا 22:10 اشغال کویت 30:25 ورود آمریکا به خاورمیانه ـــــــــــــــــــــ بعد از جنگ جهانی اول و سقوط عثمانی، کشوری به نام "پادشاهی عربی سوریه" در خاورمیانه تشکیل شد. ملک فیصل اول که رهبری اعراب در جنگ جهانی اول علیه عثمانی رو برعهده داشت، پادشاه این کشور تازه تاسیس میشه. اما فرانسوی‌ها ادعای مالکیت بر سوریه و لبنان رو داشتند. به همین دلیل ارتش فرانسه به سوریه حمله کرد و بعد از شکست نیروهای سوری در جنگ میسلون، این کشورِ عربی منحل شد. سوریه و لبنان تحت سلطه فرانسه در اومدند و عراق، فلسطین و اردن در قیمومیت انگلیس قرار گرفتند. ملک فیصل پادشاه کشور تازه تاسیس عراق شد. اما وضعیت کویت در این دوران چطور بود؟ در اون زمان کویت یک شیخ نشین نیمه مستقل بود که تحت حمایت شدید انگلیس قرار داشت. درست مثل اکثر شیخ نشین‌های حاشیه خلیج فارس که بعدا کشور شدند. کویت هم دقیقا یکچنین وضعیتی داشت. یک کشور مستقل نبود ولی یک شیخ نشین تحت حمایت انگلیس بود. در واقع از سال 1890 کویت یک شیخ نشین مستقل شده بود و دیگه تحت حاکمیت عثمانی قرار نداشت. بعد از ملک فیصل، در سال 1933 "شاه غازی اول" پادشاه عراق میشه. در این دوران نازی‌ها در آلمان قدرت رو به دست گرفتند و سایر کشورهای جهان حالا جرعت پیدا کردند تا با انگلیس و سیاست هاش مخالفت کنند. یکی از این سیاستمداران، همین شاه غازی در عراق بود. او شدیدا شیفته نازیسم و از اونطرف مخالف نفوذ انگلیس در عراق بود. در اواخر دهه 30 میلادی بود که برای اولین بار شاه غازی، ادعای حاکمیت عراق بر کویت رو مطرح کرد. بعد از شاه غازی پسرش فیصل دوم پادشاه عراق میشه اما در سال 1958، حکومت پادشاهی در عراق با یک کودتا سرنگون میشه و ملک فیصل توسط کودتاچیان دستگیر و اعدام شد. عبدالکریم قاسم رییس جمهور عراق میشه. سه سال بعد یعنی 1961 انگلیسی‌ها، استقلال کویت رو اعلام میکنند. در این زمان عبدالکریم قاسم یکبار دیگه ادعای عراق بر کویت رو تکرار میکنه. اما چون حریف انگلیس نمیشد در سال 1963 عراق هم استقلال کویت رو به رسمیت شناخت. در همون سال، یک کودتای دیگه در عراق اتفاق میافته و حزب بعث کنترل کشور رو به دست میگیره. تا یک دهه بعد صدام حسین تمام قدرت در عراق رو تصاحب میکنه و در نهایت در سال 1979 خودش رو رییس جمهور عراق معرفی میکنه. در همون سال در ایران نظام پادشاهی کنار میره و حکومت به دستِ اسلامگراها میافته. صدام که خیلی دوست داشت از وضعیت آشفته در ایران سو استفاده کنه، در سپتامبر 1980 به ایران حمله کرد و جنگ 8 ساله بین ایران و عراق از همینجا آغاز شد. در ابتدا کشورهای حاشیه خلیج فارس تمایلی نداشتند تا به ارتش صدام کمک مالی کنند ولی از سال دوم کم کم به نظر میرسید ایران داره پیروز جنگ میشه، اینجا بود که کشورهای عربی احساس خطر کردند و کلی وام و کمک های مالی روانه عراق شد. جنگ برای صدام ماهی 1 میلیارد دلار هزینه داشت و کشورهای عربی تا 6 سال آینده بیش از 130 میلیارد دلار به ارتش صدام کمک مالی کردند. جنگ با ایران بعد از 8 سال به پایان رسید. هیچ مرزی تغییر نکرد و صدام عملا هیچ نفعی از این جنگ نبرد. صدام بعد از جنگ ادعای پیروزی کرد اما در واقعیت هیچوقت تا این حد در جایگاه ضعف قرار نداشت. عراق دسترسی بسیار کمی به خلیج فارس داشت. بعد از جنگ بسیاری از بنادر اونها نابود شده بودند و ورودی اروند رود پر بود از کشتی های غرق شده که عملا استفاده از اون رو غیرممکن میکرد. به همین دلیل صدام حتی نمیتونست نفتش رو به طور کامل از طریق دریا صادر کنه. همه این ها وضعیت اقتصادی در عراق رو به مرز فروپاشی برده بود. در واقع صدام بعد از جنگ با ایران هیچ راه حلی به ذهنش نمیرسید که خودش رو از این شرایط بحرانی نجات بده. تا اینجای کار وضعیت عراق و کویت تا قبل از جنگ رو گفتیم اما همونطور که میدونید در جنگ خلیج فارس یک کشور سومی هم حضور داشت که از قضا حضورش از همه پر رنگ تر بود، یعنی آمریکا. اما حالا باید ببینیم اصلا چرا کویت برای آمریکا مهم بود و اصلا چرا آمریکا حاضر شد جون سربازاش رو به خطر بندازه تا از کویت دفاع کنه. بزرگترین سیاست خارجی آمریکا در جنگ سرد کنترل نفوذ شوروی بود. در جریان جنگ سرد تقریبا کل دنیا بین آمریکا و شوروی تقسیم شده بود . کلِ دنیا به جز یک منطقه. انگار یه جورایی این منطقه بی‌صاحاب مونده بود و هیچ قدرت مطلقی در اونجا حضور نداشت. این منطقه خاورمیانه بود. از قضا منطقه بسیار مهمی هم بود و دو سوم سوخت دنیا رو تامین میکرد. به همین دلیل همیشه یکی از مهمترین سیاست های آمریکا و شوروی نفوذ در خاورمیانه بود. در زمان ترومن و آیزنهاور تقریبا آمریکا به صورت مستقیم در سیاست خاورمیانه دخالت میکرد. یعنی خود ارتش آمریکا با تجهیزات و سربازانش در منطقه حضور داشتند تا کنترل اوضاع در خاورمیانه رو در اختیار داشته باشند. اما در سالهای بعد یه مقدار این روند تغییر کرد. آمریکا تصمیم گرفت بیشترِ سیاست خاورمیانه رو به متحدش انگلیس بسپاره. انگلیسی هایی که از قدیم به صورت مستقیم حضور نظامی و دیپلماتیک در منطقه داشتند. ولی در اون دوران امپراتوری بریتانیا رو به زوال بود و بسیار ضعیف تر از این بود