داستان کامل برکناری رضاشاه؛ او چگونه استعفا کرد و به تبعید رفت؟

Video Description

25 شهریور 1320 روس ها به تهران نزدیک می‌شدند. رضا شاه شب قبل تا صبح نخوابیده بود و سراسیمه قدم می‌زد. او حالا باید آنچه را در 20 سال گذشته با چمگ و دندان به دست آورده بود رها کرده و پایتخت را ترک کند. سه هفته قبل و با نزدیک‌شدن قوای متفقین به تهران در شهریور ۱۳۲۰، رضاشاه زیر فشار بحران متوسل به نخست‌وزیر سابقی شده بود که خود شش سال پیش او را عزل و خانه نشین کرده بود: محمدعلی فروغی. رضا شاه از روس ها می‌ترسید و وقتی شنید قرار نیست انگلیسی‌ها در مقابل روس‌ها از او حمایت کنند به راهکار فروغی فکر کرد و پذیرفت که راه حل فروغی، هم می‌تواند جان او را نجات دهد و هم دودمان سلطنت پهلوی را بر باد ندهد و هم تمامیت ارضی ایران را حفظ کند. فرمولی که البته تأییدیه بریتانیا را هم داشت و خاطر رضاشاه را آسوده می‌کرد. راهکار فروغی این بود: رضا شاه ایران را ترک می‌کند تا روس ها که در راه تهران بودند از برچیدن اساس سلطنت و دستگیری رضاشاه به اتهام بی‌توجهی به اخراج کارشناسان آلمانی منصرف شوند و با منتفی شدن انقراض سلطنت پهلوی پسر 22 ساله و خجول به جای پدر بر تخت بنشیند. شاه جوان را البته کسی چندان جدی نمی‌گرفت چه آنکه رضاشاه خود نیز وقتی با پیشنهاد فروغی مواجه شد گفته بود: مگر ولیعهد می‌تواند مملکت را اداره کند. برای شاهی با اقتدار درهم‌شکسته و در آستانه‌ اسارت به دست روس‌ها، پس از استعفا دیگر جایی در ایران متصور نبود و بدین ترتیب طرح خروجش به همراه خانواده سلطنتی در دستور کار قرار گرفت. منابع: رضاشاه؛ روایت تبعید، مرگ و جسد مومیایی، نوشته پویا زارعی، بی بی سی فارسی 25 شهریور؛ روس ها آمدند، رضا شاه رفت!، نوشته مهرداد خدیر، عصر ایران خاطرات محمود فروغی، تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد